Ես կասեի որ այդ դարը
ոսկե դար
է բայց ոչ մաքուր ոսկուց: Նախ
սկսեմ դրականից: 405 թվական գրերի գյուտ:
Հիմք դրվեց հայոց գրերին և գրականությանը:
Զարգացավ պատմագրությունը և թարգմանչությունը:
Սկսվեցին գրի առնել հայոց պատմության
իրադարձությունները հայերեն տառերով; Բացվեցին դպրոցներ: Ինչպես ծխական
այնպես էլ հոգևոր
և աշխարհիկ: Գրերի գյուտը
առիթ հանդիսացավ միավորելու
Հայոց երկրում ապրող մարդկանց խոսելու
մեկ լեզվով և այն դարցնելով
ազգային արժեք որը հիմք հանդիսացավ
հետագայում հայերի միավորող
գլխավոր հենարաններից մեկը: Այն
հեշտացրեց քրիստոնեության քարոզում
Հայաստանում: Չմոռանանք նաև աստվածաշնչի
թարգմանություն որը այժ հանդիսանում է լավագունյ ձեռնարկներից
մեկը: Սակայն 428 թվական;
Մենք կորցնում
ենք պետականությունը և մտնում պարսիկների
լուծի տակ: Որոնք դավանում
էին կրակապաշտություն և որոշ ժամանակ
անց մեզ նույնպես
թելադրում իրենց կրոնը: Սկսվում է Վարդանանց և Վահանանց շարժումները
որոնց ընթացքում հալածվում
է հայ բնակչությունը: Հարկերի շատացում: Թալան: Դավաճանություն: Մի խոսքով
առաջ են քաշվում
ապստամբության առիթներ: Ճակատամարտեր պատերազմեր
որոնց ընթացում բնակչության
գերակշիռ մասը: Դրանց թվում կորցնելով ազգասեր
և հայրենասեր հերոսների
որոնք իրենց կյանքը
զոհեցին հանուն հայրենիքի
և իրենց ժողովրդի: Դրանց թվում են Վարդան
Մամիկոնյանը, Վասակ Մամիկոնյանը,
Սահակ Բագրատունին: Ինչպես նաև հաշվի
առնելով որ մենք
5 դար պետականություն չունեցանք
և վճարեցինք մեծաթիվ
և բազմաշատ հարկեր
սկսած կրոնականից վերջացրած
որևէ կենդանու կամ հողի համար:
Այսքանից հետո եթե ես 5-րդ դար անվանեմ ոսկե ապա ես կստեմ եթե ոչ ապա ինձ կհամարեն
հիմար: